wikipedia.org
W Zamościu utworzono trzy bramy w trzech kierunkach: lubelskim, lwowskim i szczebrzeskim. Budowle te nie tylko były budowlami militarnymi Jan Zamoyski i Bernardo Morando zadbali również o ich architektoniczny wygląd.
Podróżując od strony Lublina, Krasnegostawu do miasta wejdziesz bramą lubelską.
Brama lubelska stara została zbudowana jako pierwsza, a zaprojektował ją Bernardo Morando. Powstała równocześnie z obwarowaniami pałacu. W 1588 roku, po wygranej bitwie pod Byczycą, Hetman wprowadził przez nią zdobytego jeńca – arcyksięcia austriackiego Maksymilian II. W 1604 roku bramę zamurowano. Legendy głoszą, że powodem mogła być historia związana z Maksymilianem II lub obietnica złożona Stefanowi Batoremu przez Jana Zamoyskiego mu że nikt więcej oprócz niego, króla Polski, przez bramę nie przejdzie. Brama została poddana gruntownej przebudowie już w latach 1597 – 99. Morando w szczycie arkady umieścił płaskorzeźbę przedstawiająca personifikację ukoronowanej Polonii. Siedzi ona na tronie pod baldachimem, trzyma Orła Białego na kolanach i berło w prawej dłoni. Jan Zamoyski jest autorem wyrytych łacińskich napisów: “Witaj matko Polko, żywicielko, my ciebie powinniśmy bronić nie tymi murami, lecz także i oddaniem życia. Gwiazdo Szlachetności i Wolności, Polsko, witaj nam. Jan Zamoyski kanclerz i hetman wielki koronny z własnych funduszy wystawił.”
W związku z modernizacją fortyfikacji w latach 1821 – 1822 wzniesiono nową bramę lubelską. Usytuowano ją w kurtynie między bastionem V i VI. W czasie likwidacji wałów fortecznych brama ocalała. Zaadaptowano ją na potrzeby dworca PKS, który mieścił się tam w latach 1956 – 76. Od wewnątrz miasta brama została wyposażona w trzy wejścia. Centralne z przejściem na druga stronę oraz dwa po bokach, które prowadził do pomieszczeń sąsiadujących z nią. Na zewnątrz umieszczone zostały płaskorzeźby przedstawiające gałązki dębu symbolizujące dzielność wojenną. Widać jeszcze pozostałości po inicjałach A. I oznaczające Aleksandra I, cara Rosji i króla polski. W ramach renowacji w latach 1977 – 82 zrekonstruowano przylegające do bramy kurtyny, odkryto i zabezpieczono fragmenty kojca, nad fosą powstał most połączony z nasypem ziemnym, w okolicy zlokalizowany został amfiteatr.
Jeśli do Lwowa, na Ukrainę, na wschód to przez bramę lwowską.
Drugą bramą prowadzącą do miasta jest brama lwowska stara, zaprojektowana również przez Morando. Brama ze zwodzonym mostem prowadziła w kierunku Lwowa, na jeden z głównych traktów handlowych. Płaskorzeźba 
patrona miasta św. Tomasz Apostoła u boku Chrystusa Zmartwychwstałego zdobi fasadę z zewnątrz bramy. Po obu stronach dzieła umieszczono płaskorzeźby z kartuszem herbu Jelita. Poniżej przeczytamy inskrypcje: “Zwycięzco grzechu, piekła i śmierci odeprzyj wściekłe ataki wszystkich nieprzyjaciół” oraz napis: “Roku Pańskiego 1580 Kanclerz Wielki Królestwa Polskiego własnym sumptem począł obwarowywać i zgromadzić osadników oraz nadał imię Nowy Zamość”. W 1821 roku w związku z budowa nowej bramy lwowskiej stara została przekształcona w kazamty. Otwarta została ponownie tuż przed II Wojną Światową, a prowadzone prace restauracyjne przerwano. Nowa brama usytuowana została po drugiej stronie ulicy Partyzantów. Zbudowana na początku lat 20 XIX wieku. Brama, po rozbiorze murów, pozostała jako odrębny budynek. Po I wojnie światowej przekształcono ją na maszynownię pierwszej elektrowni miejskiej. Płaskorzeźby umieszczone nad przejściem przedstawiają inicjały cara rosyjskiego. Obecnie znajduje się tu siedziba Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego.
Przez bramę szczebrzeską udasz się do Szczebrzeszyna.
Obok kolegiaty powstała trzecia brama i prowadziła na trakt w stronę Szczebrzeszyna. nazywana była bramą szczebrzeską lub Floriańską. Powstała w latach 1603 – 05, zaprojektował ją Błażej Gocman. Ozdobiona została figurami
polskiekrajobrazy.pl
Św. Floriana Św. Michała. Przejazd przez bramę był możliwy do roku 1866. Później brama została zmurowana. W budynku umieszczony został areszt i więzienie.
