Zamość na liście UNESCO
UNESCO jest agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Jej podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, nauki i sztuki oraz propagowanie idei poszanowania praw człowieka. Konsekwencją tego było powstanie Listy Światowego Dziedzictwa, na którą od 1977 roku wpisywane są najcenniejsze dobra reprezentujące różnorodność kulturalną i bogactwo natury wszystkich regionów świata. Wpisanie obiektu na Listę nakłada na państwo obowiązek jego ochrony przed zniszczeniem i zachowanie go w możliwie niezmienionej postaci.
Zamość wśród czternastu zabytków w Polsce
Aktualnie na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO wpisane zostało 14 zabytków Polski. Znajdują się na niej fragmenty miast: Krakowa, Torunia, Warszawy, Kopalni Soli w Wieliczce oraz Puszcza Białowieska, Obóz Zagłady w Oświęcimiu, Zamek Krzyżacki w Malborku, Kalwaria Zebrzydowska, Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworznie, drewniane kościoły Małopolski i Podkarpacia, Park Mużakowski, Hala Stulecia we Wrocławiu, drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat.
Dzięki staraniom prezydenta Eugeniusza Cybulskiego oraz XVI ordynata Jana Zamoyskiego w 1992 roku wśród grona zabytków znalazł się również Zamość.
Wszystko zaczęło się w prozaiczny sposób – brak odpowiednich funduszy na konserwację zabytków prowadzoną w 1984 roku.
Wpisany obszar stanowi historyczne miasto renesansowe, objęte murami obronnymi, które zajmuje 24 hektary. Tworzy czworobok o wymiarach 600 metrów długości i 400 szerokości. Strefa ochrony objęta przez konserwatora zabytków rozciągnięta jest jeszcze na fortyfikacje.
Niepowtarzalny charakter miasta
Miasto jest rzadkim przykładem zachowania kompleksu miejskiego z okresu renesansu, wzniesionego na ?surowym korzeniu?, wzorowane na włoskich koncepcjach miasta idealnego. Jest to jedyny tego typu przykład prywatnego miasta na szlaku łączącym Europę z Morzem Czarnym. Jest to wybitna kreacja urbanistyczna odzwierciedlająca geniusz człowieka.
Na wyjątkowość tego miejsca składa się fakt, że miasto stało się polem współistnienia i harmonijnej współpracy kultur Wschodu i Zachodu. Ta wielość złożyła się na wielokulturowy charakter miasta. Mimo upływu czasu Stare Miasto do dzisiaj zachowało swój pierwotny układ urbanistyczny oraz większość zabudowy. To nadaje niepowtarzalny charakter Zamościa.
